Bolesław III Krzywousty Bolesław Krzywousty urodził się 20 VIII 1086 r. ze związku Władysława I Hermana i czeskiej księżniczki Judyty, od 1102 r. książę polski. Był dwukrotnie żonaty, posiadał dwanaścioro dzieci. Pierwsza żona, Zbysława, córka Świętopełka II, wielkiego księcia kijowskiego, urodziła mu syna - Władysława Wygnańca. Druga żona, Salomea, córka Henryka, hrabiego Bergu, wydała na świat : pięć córek i sześciu synów (m.in. Bolesława Iv Kędzierzawego, Mieszka III Starego, Henryka Sandomierskiego i Kazimierza Sprawiedliwego). Zanim osiągnął wiek sprawny pozostawał pod opieką Sieciecha, wszechwładnego palatyna Władysława I Hermana. Po podziale Polski, dokonanym 1097 przez ojca, otrzymał Śląsk, Małopolskę oraz ziemię lubuską (bez głównych grodów - Wrocławia, Krakowa i Sandomierza, które zatrzymał dla siebie Władysław I). 1099 młodzi książęta wymogli na ojcu decyzję o odsunięciu od władzy Siecie- cha. Bolesław nawiązał w tym czasie przyjazne stosunki ze swym wujem, księciem czeskim Brzetysławem II . W latach 1106-1107 doszło do konfrontacji między Bolesławem, a Zbigniewem. Krzywousty bez trudu zajął większą część kraju i został niepodzielnym władcą Polski, a Zbigniew mógł z nadania brata rządzić jedynie na Mazowszu. Zimą 1108 r. Krzywousty zaatakował jednak brata pod pretekstem nieudzielenia przez tamtego pomocy w wojnie z Pomorza- nami i pokonał go, a Zbigniew udał się do Niemiec, szukając tam pomocy. Niedługo potem na Polskę ruszyła wyprawa cesarza Henryka V. Wojska które, były liczniejsze od wojsk Bolesława, lepiej uzbrojone i wyszkolone, wkroczyły na ziemie polskie w 1109 roku. Bolesław unikał stoczenia wielkiej bitwy na otwartym polu, zdając sobie sprawę z niemożności pokonania wojsk Rzeszy. Jednak starał się osłabić jak najmocniej te wojska, na przykład poprzez utru- dnienie zaopatrzenia czy rozbijanie mniejszych oddziałów. podobno został naz- wany przez Niemców "Bolesławem, który nie śpi" - nikt nie mógł się spodziewać kiedy wojska zaatakują znowu w celu wyniszczenia armii niemieckiej. Do największej bitwy tej wojny doszło pod Wrocławiem, na Psim Polu (obecnie jest to dzielnica tego miasta). Z bitwa tą związanych jest więcej legend niż faktów. Jedna z nich podaje, ze wojska polskie jednak pokonały niemieckie, a ciałami Niemców żywiły się okoliczne psy - stąd nazwa upamiętniająca wielkie zwycięstwo. Współcześni historycy wątpią w autentyczność tej opowieści, według których wojska cesarstwa były zbyt silne do pokonania. Niemcom stawiały tez opór polskie grody. Nie podały się ani Bytom, ani Wrocław, ówczes- ne potęgi państwa Polskiego. Do najważniejszej obrony grodu doszło w Głogowie, który nigdy nie został zdobyty, a wojska Rzeszy musiały opuścić kraj. Rozpoczęły się rokowania pokojowe. Rok później Zbigniew wrócił do kraju, lecz oskarżany o chęć zamordowania brata, został przez niego oślepiony i wkrótce zmarł. Pod naciskiem duchowieństwa Bolesław odbył pokutną pielgrzymkę na Węgry i do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie. Następne lata panowania Bolesława upłynęły pod znakiem ekspansji na Pomorze Gdańskie, opanowane ostatecznie w 1119 r., i Zachodnie, zajęte w 1122 r., nie udała się natomiast próba podporządkowania Prus. Pod koniec panowania Krzywousty dążył do umocnienia swej pozycji względem Niemiec i Czech, zawierając sojusz z Danią i próbując osadzić na tronie węgierskim swego poplecznika. W latach 1132-34 Czesi dwukrotnie spustoszyli jednak Śląsk, a w 1135 r. Bolesław złożył w Merseburgu cesarzowi Lotarowi hołd i trybut z Pomorza Zachodniego i Rugii. Umierając, pozostawiał pięciu synów i chcąc zapobiec rozbiciu państwa, podzielił Polskę w swym testamencie na dziedziczne dzielnice, w tym jedną senioralną. zmarł 28 X 1138 r.i został pochowany w katedrze w Płocku.